Araştırmacı Doğan Yücel, Pakistan’ın pek bilinmeyen bir yönünü, çeşit çeşit meyvelerini yazdı. Meyveleri Türkiye’deki benzerleriyle karşılaştıran Yücel, kendi tecrübelerini de ekleyerek lezzetli ve doyumsuz bir metin ortaya çıkardı.

Dutların şahı: Şehtut

Başka diyarlarda görmediğim bir diğer meyve de ‘şehtut’tur. Yani dutların şahı. Bu dut cinsi mor renkli ve neredeyse bir parmak uzunluğundadır. Biraz az suludur. Kışları olur. Yol kenarlarında satılan güzel bir meyvedir.

Sulu, tatlı ve pahalı: Liçi

Dışı koyu kırmızımsı ve pütürlü olan bu meyvenin etli kısmı şeffaftır. Kabuğu soyulunca etinden çekirdeği görülür. Beyaz bir jel gibidir. Haziran ayı gibi piyasada olur. Çok sulu ve tatlıdır. Biraz pahalıcadır. Çekirdekleri iri ve siyahtır. Türkiye’ye erken giden aileler yanlarında tadımlık olarak götürürdü.

İngilizlerin ‘şeker elma’sı: Şerife

İçi armuda benzer fakat çok ve iri beyaz çekirdeklidir. Yiyince neredeyse yarısı çekirdeğe çıkar. Dışı kesik kesik, rengi koyu mat yeşil tondadır. Ancak çok tatlı olup Türklerin damak zevkine uygundur. Dıştan yerken dilim dilim gibi olur. İngilizlerin ‘Şeker elma (sugar apple)’ dedikleri meyvedir.

‘Hindistan cevizi’ ama değil!

Hindistan cevizine Pakistan’da ‘Hindistan cevizi’ denmez. Bu, Türkiye’de üzüme ‘Türkiye üzümü’ demek gibi olur. Urduca ismi ‘naryil’dir. Naryil kış aylarında olur. Özellikle de meyve suyu satan dükkânlarda taze olarak satılır. Genelde insanlar meyve suyu satılan yerlere gider kestirir. Üstten bir delik açılır sonra da pipetle sütü içilir. Meyvenin sütü bitince sert kabuğu kaşık gibi inceltilir ve bununla yumuşacık etli kısmı yenir.

Bildiğiniz nar: Anar

‘Anar’ Farsça bir kelime olup Türkçeye kelimenin başındaki ‘a’ düşmüş olarak geçmiştir. Özellikle Karaçi’de Kandahar cinsi bolca bulunur. Her birinin ağırlığı yarım kilodan fazladır. Yerken ağza neredeyse çekirdek değmez.  

Arıların sevgilisi: Sundurhani üzümü

Başka üzümler de olmasına rağmen en pahalısı ve güzeli muhakkak ki sundurkhani cinsidir Pakistan’da. Uzun ve sarımtırak renkte olur. Çok şekerli ve güzel bir tadı vardır. İftarlarda veya meyve salatalarında aranan bir meyvedir. İnsanlar gücü yettiğince iftarlarda bu üzümden ikram etmeye çalışır. Pazarlardan veya seyyar satıcılardan üzüm gibi şekerli meyveleri alırken bolca bal arısına ya da eşek arısına rastlamak mümkündür. Bazen pazardan gelince meyve poşetinin içinden birkaç arı veya sineğin çıkmasına şaşırılmaz.

Germâ-sermâ: Kavun-karpuz

Cihangir Şah Kâbil’den Delhi’ye gidince sormuşlar: “Şahım Kâbil’den en çok neyi özlüyorsunuz?” O da, “Üzüm ve kavun” demiş. Kavun ve karpuz o coğrafyada ‘kavun’ ‘karpuz’ diye anılmaz. Mevsimine göre ismi değişir. Yazın sıcak meyvesi manasında ‘germâ’ kışın ise soğuk meyvesi ‘sermâ’dır. Sermâ oldukça açık sarı renkli olup elma gibi kuru ve çok etli bir meyvedir. Ancak sanki baştan aşağı şeker gibidir. Epeyce büyük boyuttadır. Germâ ise dışı hafif yeşilimsi içi pembe renklidir. Kırkağaç kavununa benzer. Harbuza sarı renkli ve beyaz çizgilidir. Karpuzun adı Urducada ‘tarbuza’dır, Türkiye’deki karpuza çok benzer.

Anlatılmaz yaşanır: Çiku

Patates renginde koyu kahverengi ve cevizden biraz büyükçe bir meyvedir. Siyah çekirdekleri vardır. Karaçi’de özellikle yaza doğru çıkan bu meyve süt ve muzla karıştırılıp buzlu içilir ki, tadı anlatılmaz ancak yaşanır.

Fiyatı uygun: Altınçilek (Ağaççileği)

Bir dönem Türkiye’de de meşhur olan bu meyvenin biraz buruk bir tadı vardır. Açık sarı renklidir. Türkiye’den gelen misafirlere fiyatı Türkiye’ye göre biraz uygun olduğundan ikram ederdik. Giderken de genellikle alıp götürürlerdi.

Kış meyvesi: Çilek

Kış mevsimi Pencap’ta çilek mevsimidir. Birkaç arkadaşımızla beraber pazar günleri çilek bahçesi olan tanıdıkların köyüne gider ve akşama kadar toplardık. Yol kenarlarında ve pazarlarda satılır. Ancak sabah erken almakta fayda vardı.

Misafir için baş sırada: Falsa

Yabanmersinine benzer. Küçük bir meyvedir. Bir çeşit ağaç meyvesidir. Koyu mor renklidir. Ezilip kıyılarak suyu çıkarılır. Koyu pembemsi bir meyve suyu olur. Yaz öncesinde olur. Daha çok güneyde yetişir. Genelde insanlar meyve suyunu şerbet şeklinde içer. Mevsiminde misafirlere ikramda başta gelir.

Mandalina değil: Kinu

Kinu mandalinaya benzer fakat neredeyse portakal büyüklüğünde bir turunçgil meyvesidir. Genelde biz mandalina diye alırdık. Ancak Pakistanlılar ısrarla “Bu farklı bir meyve, mandalina değil” der. Gerçekten de bizim bildiğimiz mandalinayla büyüklük açısından epey fark var! Çok yumuşak, tatlı ve sulu olur.

Hint hurması: Demirhindi (İmli)

‘Hint hurması’ diye de bilinen bu meyvenin Pakistan’da güzel şerbeti yapılır. Bazen öğretmen arkadaşlar okula gelen öğrenci velilerine şerbetini hazırlayıp ikram ederdi. Hatta Pakistan’dayken iftarda kendisine ikram edilen demirhindi şerbetinin tarifini iki yıl sonra soran veli bile var!

Turşusu kurulur: Su kestanesi

Kömür rengindeki bu meyve Pakistan’da da çok kimsenin yemediği ve bilmediği bir türdür. Kışları yol kenarlarında satılır. Kestane büyüklüğünde ve yine at kestanesi gibi pütürlü bir şekli vardır. Lahor’da ‘Singara’ denir. Galiba ‘kara köz’ anlamına gelir. Biz çiğ yerdik. Ancak turşusu kurulur, haşlanıp ezilince pastalara da konulan çok faydalı bir meyvedir. Bu meyve adı üzerinde suyun içerisinde yetişir.

Kavunun ağaçta yetişeni: Papaya

Pak-Hind coğrafyasında Portekizlerden az sayıda kelime kalmıştır. Bu kelimelerden birisi ‘papita’dır. Papita bizim ‘papaya’ olarak bildiğimiz meyvedir. Hurma gibi tepesine kadar dalsız ve budaksız bir ağacı vardır. Kavunun ağaçta yetişeni denebilir. Tadı kavundan oldukça farklıdır. İlk alıp eve götürdüğümüzde kabuğunu biraz da tasarruf olsun diye ince soymuştuk. Kabuğunun altı acımtırak bir tada sahip bu meyveyi yiyememiştik. Sonraları kabuğunu olması gerektiği kadar soyunca sıkça alıp yediğimizi hatırlarım.