Araştırmacı Doğan Yücel, Türk hükümdarlardan Cihangir Şah’ın av merakını ve yanlışlıkla öldürdüğü bir geyiğin anısını yaşatmak için bugün Pakistan topraklarında kalan bölgede yaptıklarını yazdı.

Şehupura, Lahor ile Faysalabad (Lyallpur) arasında bir şehirdir. Lahor’a 80-90 kilometre uzaklıkta ve yaklaşık iki saatlik mesafede. Şehu, Babürlüler Devleti hükümdarı Ekber Şah’ın oğullarından biri. Şehupura da adı üzerinde Şehu’nun şehri demek. Şehu’nun zevke ve eğlenceye düşkün bir şehzade olduğu anlatılır. Bu şehirde valilik yapan büyük Türk hükümdarı Şehu veya daha bilindik ismiyle Şah Cihangir, sıcak yaz günlerinde serinlemek için bir gölet yaptırmış. Ancak burası içinde bulunan kuleyle meşhur olmuştur. Hirın Türkce geyik veya ceylan manasına gelen Hintçe bir kelimedir.

Şehu, aynı zamanda etrafta geyik ve ceylan besliyormuş. Arada rampadan aşağı su içmek için gelen geyikleri okla vuruyormuş. Bir seferinde yanlışlıkla ‘Mensirac’ adını verdiği bir geyiği vurmuş. Çok sevdiği bu geyik için yaşadığı hüznün timsali olsun diye 110 metre yüksekliğinde bir kule inşa ettirmiş. Kulenin bir kısmı günümüzde yıkılmış durumda. Şimdi biletle girilen bu tarihi parkın etrafı tuğla ocakları ile çevrili. Ocaklardan çıkan duman manzarayı bozuyor haliyle. Park, içinde bulunan köşk ve kulesiyle birlikte 1993 yılından bu yana UNESCO Dünya Kültür Mirası’nın geçici listesinde.

110 metrelik kule

Tuğladan inşa edilen minar veya kule dairevidir ve yükseldikçe sivrilir. Minarın dış yüzeyinde düzenli aralıklarla ve 14 adımda bir planlanmış 210 adet kare delik bulunuyor. Minarın içinde 108 basamaktan oluşan bir döner merdiven, onun yanında, hava ve ışık sağlamak için yapılan dikdörtgen kemerli 11 açıklık vardır. Minar, farklı yüksekliklerde altı kata bölünmüştür. Minarın dışı ve içi boydan boya, çiçek figürleri, hat yazıları, fresk resimleri ve kireç sıva ile kaplanmıştır. En alt katın yüzeyine uygulanan kalın kireçli sıva, yüksek rölyefte dekoratif panolara veya kemerli nişlere ve yatay bantlara bölünmüştür. Kulenin yüksekliği 110 metredir. 

Köşk ve kamelya

Doğu tarafındaki büyük minarın karşısında, göletin ortasında inşa edilmiş sekizgen Baradari’ye giden bir geçiş yolu vardır. Baradari’nin her köşesinde giriş kapısı olan kare bir köşk yer alır. Göletin şekli dikdörtgendir, her iki tarafın bir kısmı rampa, bir kısmı duvardır. Her iki yanında 8 basamaklı dört merdiven bulunur. Babürlüler zamanında, Aik deresine bir kanal açılarak kuzey-batı köşesinden gölete bağlanmıştır; buna ek olarak, göleti yağmur suyuyla doldurmak için ayrıntılı bir sistem tasarlanmıştır.

Baradari’nin ana girişi, birbiri üzerine inşa edilmiş dört benzer ancak daha küçük açıklıklarla çevrili sivri bir kemeri olan dikdörtgen bir kapıdır. Girişin içinde iki platform vardır. İç duvarlar gömme nişlerle, kubbe şeklindeki tavanların alt kısmı ise bal peteği bezemelidir. Dış ve iç yüzey her zamanki gibi sıvalı ve fresk resimleriyle süslenmiştir.

270 metrelik gölet

21 sivri kemerli sütunun üzerinde duran bir geçit, ana Baradari’yi dış geçide bağlar. Geçidin ortasında kare şeklinde bir taç kapı platformu bulunur. Göletin ortasına, her tarafında alçak bir korkuluk duvarı olan sekizgen bir platform inşa edilmiştir. Platformun üzerinde aynı planda güzel Baradari durur. Baradari, 1620 yılında İmparator Şah Cihangir’in emriyle kraliyet ikametgahı olarak kullanılmak üzere inşa edilmiştir.

Bu parka özellikle havanın güzel olduğu kış aylarında piknik için giderdik. Şehupura İl Belediye Meclisi’nden bir tanıdığımız arada bizi misafir ederdi. Onun vesilesiyle park görevlileri bize bir iki defa göletin ortasında turistlerin alınmadığı köşkün üst katını açıp gezdirmişlerdi. Göletin uzunluğu 270 metre. Çocuklar için bazı oyuncaklar ve bir büfe vardı. Ortadaki köşke giden sütunlu yolun yanında gölette gezinti için kayıklar bulunur. Bu kayıklara ücreti mukabilinde bazen ailecek bindiğimiz olmuştur. Bu ve karşıdaki kısım eğimli bir rampa şeklinde inşa edilmiştir. Akşam üzeri göletin etrafında salınan ağaçların arkasına kızıl havayı önüne de suyun yakamozlarını aldığı manzaranın doyumu olmazdı. 

Kaynaklar:

https://whc.unesco.org/en/tentativelists/1281/

https://en.wikipedia.org/wiki/Sheikhupura