Asırlık uçurtma şenliği, 10 yıl boyunca neden yasaklandı?

Writer/Yazar Doğan Yücel ♦ Eylül 27, 2021

Tags

Araştırmacı Doğan Yücel, Pakistan topraklarının kadim şenliği Basant Uçurtma Festivali’nin 10 yıl boyunca neden yasaklandığını ve tekrar izin verilmesinin sebeplerini yazdı.

İkinci Bölüm:

Yüzyıllardır süren Basant Uçurtma Festivali, 21. yüzyılın başında ilginç bir müdaheleye maruz kaldı. 2005’te şenliklerde meydana gelen çoğu çocuk 19 kişinin ölümü ve yüzlercesinin ciddi şekilde yaralanması sebebiyle kutlamalar Anayasa Mahkemesi tarafından yasaklandı, gerekçe olarak festivalin ‘tehlikeli bir hal alması’ gösterildi. 2007 yılında da Pencap hükümeti bu kararı uygulamaya başladı. 2008’de sınırlı olarak kutlanırken 2009’da tamamen yasaklandı.

Kutlamalarda yaşanan ölüm ve yaralanmaların sebepleri arasında gösterilen maddeler şunlardı: Ateşlenen mermilerin insanların başlarına düşmesi, metal tel veya cam tozu, metal talaşı gibi şeylerle kaplanmış uçurtma iplerinin kullanılması, elektrik hatlarının yakınında uçurulan metal telli uçurtmaların elektrik çarpmalarına yol açması, düşen uçurtmaları almaya çalışırken elektrik hatlarına dokunan insanların akıma kapılması, uçurtma uçururken veya çatılara düşen uçurtmaları almaya çalışırken yaşanan düşmeler. Yasaklamaya bir başka sebep de metal uçurtma tellerinin elektrik hatlarına temasından kaynaklanan kısa devrelerin enerji nakil hatlarına verdiği zararın tamir ve bakım masrafları sayılabilir.

Bu kararın alınmasında bardağı taşıran son damla; uçurtma yarışmaları sırasında uçurtmaları birbirinden ayırmak ve diğerlerinin ipini kesmede kullanılan keskin, genellikle metal tozlu tellerin birkaç çocuğun ölümüne sebep olmasıydı. Halkın artan öfkesi hükümeti şenliğin ana şehirlerde yapılmasını yasaklamaya zorladı.

Uzun senerler kutlanan şehrin en büyük festivalinin aniden yasaklanması, ‘acaba bu renkli şenlik tarihin derinliklerinde kaybolup gidecek mi’ diye endişelere yol açtı. Lahor halkı, bir yandan da her yıl yasağın kaldırılacağı umudunu korudu. Her ocak ve şubat ayında, hükümetin festivali tekrar canlandırmayı düşündüğüne dair fısıltılı sokak sohbetleri oldu. 10 yılın sonunda festivalin bir daha geri gelmeyeceği inancı yayılmaya başlamıştı. Basant da, Lohri ve Baiskahi gibi artık sadece hafızalarda yaşayan bir hatıraya mı dönüşecekti? Pakistan’ın ‘kültür başkenti’ Lahor, kültürel bir zenginliğinden mahrum mu kalacaktı?

2017 yılından itibaren Pakistan’da yaygın olarak insanlar yasağın kaldırılacağını bekliyordu. Nihayet 2018 sonunda Pencap’taki Pakistan Tehreek-i-Insaf hükümeti Basant’a yönelik 10 yıllık yasağı şu açıklama ile kaldırdı: “Pencap halkı önümüzdeki şubat ayında Basant’ı kesinlikle kutlayacak. Ancak hükümet, insan hayatını korumak için metal tellerin kullanımı dahil olmak üzere güvenlik önlemlerini sıkı bir şekilde sağlayacaktır.”

Baharın gelişini uçurtma uçurarak kutlayan Lahor’un en büyük şenliği Basant, 2019 yılında tekrar kutlanmaya başlandı. Elbette eski ‘pagan bayramı’na şiddetle karşı çıkanlar her zaman var olmuştu ama halkın çoğunluğu tarafından pek dikkate alınmadı. Basant, Lahor’un sınıf, etnik köken, din ve cinsiyet fark etmeksizin toplumu birleştiren ortak kimliklerinden biri sayılabilir.

Ülkenin kültürel merkezi olan Lahor’un seması, 2019 baharından itibaren yeniden uçurtmalarla süslendi. Basant festivalinin özel organizatörü Syed Zulfiqar Hussain, yasağın şehri kültürel bir gelenekten mahrum etmekle kalmayıp aynı zamanda binlerce uçurtma ustasını da geçim kaynağından mahrum bıraktığını söyledi. Bu yüzden festivalin yeniden canlanmasını çok doğru bulduğunu ifade etti.

Son.

***

Birinci Bölüm: Yerdeki rengârenk uyanışa gökyüzünde eşlik eden şenlik: Basant Uçurtma Festivali

Kaynaklar: