Pakistan Hükümeti, ülkenin kanayan yaralarından biri olan eğitimde sorunların çözümü için yeni bir hamle başlattı. Federal Eğitim ve Mesleki Eğitim Bakanlığı’nın ‘Tek Ulusal Müfredat’ adıyla geliştirdiği proje, eğitimdeki fırsat eşitsizliğini gidermeyi ve çağın gereklerine uygun nesiller yetiştirmeyi hedefliyor.

Kurulduğu 1947’den bu yana onlarca eğitim-kalkınma planı ve müfredat değişimi ile hızla gelişen eğitim standartlarına ayak uydurmaya çalışan Pakistan, eğitim sisteminin kalitesini yükseltmek için bir çok projeye imza attı. Pakistan’ın kurucusu Muhammed Ali Cinnah’ın “Eğitim, Pakistan için bir ölüm kalım meselesidir. Dünya o kadar hızlı hareket ediyor ki kendimizi eğitmezsek sadece geriye düşmekle kalmayız, aynı zamanda varlığımızı sürdüremeyebiliriz de…” ifadesiyle özetlediği eğitimin Pakistan için taşıdığı önem ne yazık ki yıllar içerisinde farklı sebeplerden ötürü ülkenin önceliği haline getirilemedi. Pakistan, birçok kalkınma göstergesinde farklı ülkelerin gerisinde kaldı.

21. yüzyılın beraberinde getirdiği sosyal, ekonomik ve kültürel değişimlerle birlikte giderek artan küreselleşmeye cevap olarak Pakistan eğitim sistemini bir kere daha gözden geçirme ihtiyacı hissetti. 2001 yılında yürürlüğe konulan Pakistan Milli Müfredatı birçok ülkenin eğitim sisteminin incelenmesi ve Pakistan’ın şartlarına uyarlanması ile hazırlanmıştı. Bu müfredat sadece devlet okullarında uygulandı.

11 Eylül saldırıları sonrası büyük bedel ödendi

Pakistan’ın eğitim sistemi genel anlamda üç grupta toplanabilir: Devlet okulları, özel okullar ve medreseler. Toplumun en alt sınıfındaki vatandaşlar yoksulluk nedeniyle çocuklarını ya ücretsiz ya da cüz’i miktarda par alan medreselere gönderir. Kamu çalışanları ve düşük ücretli orta sınıf, çocuklarını genellikle devlet okullarında veya ulusal müfredatı takip eden küçük ölçekli, her semtte bulunan özel okullarda okutur. Üst orta sınıf ve elitler de uluslararası müfredatı takip eden ve gerek başarıları ile ön plana çıkan gerekse statü sembolü haline gelmiş özel okulları tercih eder. Özellikle 1970 sonrası özel okulların açılmasına izin verilmesinin ardından eğitim sisteminde daha da artan bölünme, insanların sosyo-ekonomik statülerine göre gruplandırılmalarına ve birçok farklı eşitsizliğe yol açtı. Yaşanan birçok problemin ardında bu tür sosyal ve ekonomik sorunların ülkenin ve halkın iyiliğini istemeyen mihraklarca sömürülmesi yatar.

Özellikle ABD’deki 11 Eylül saldırılarını takip eden süreçte ve birçok sarsıcı küresel olay sonrasında Pakistan hem halk hem de ülke olarak ciddi bedeller ödedi. Aralarında hayatlarının baharında öğrencilerin de bulunduğu 50 binden fazla Pakistanlı sivil ve güvenlik görevlisi terör eylemleri ve intihar saldırılarından ötürü hayatını kaybetti. Bu tür tedhiş olaylarında kullanılanların çoğunun genç ve eğitimsiz olması Pakistanlı yöneticileri, eğitim sistemini öncelikli olarak tek bir müfredat belirleme yoluyla yeniden yapılandırma kararını almaya itti.

‘Tek Ülke, Tek Müfredat’ sloganı ile yeni proje

Bu kararın alınması aynı zamanda ülkede hala süren yoğun bir tartışmayı da beraberinde getirdi. Pakistan Hükümeti’nin ‘Tek Ülke, Tek Müfredat’ sloganı ile başlattığı Tek Ulusal Müfredat (SNC) projesi, ülkede süregelen sosyo-ekonomik problemlerin temelinde zayıf ya da eşitsiz eğitim sisteminin olduğu düşüncesiyle problemlerin tek tip sistemle ortadan kaldırılması hedefini taşıyor. Federal eğitim bakanlığı nezdinde kurulan Ulusal Müfredat Komisyonu’nun öncülük ettiği ve eyalet eğitim bakanlıklarının da destek verdiği bu projede, Pakistan’daki tüm eğitim kademelerinin tek tip müfredatla birleştirilmesi ve toplumun tüm katmanlarından öğrencilerin ulusal bir müfredat çerçevesinde eğitim alması öngörülüyor. Yeni eğitim sisteminde, medreselerin ana akım eğitim sistemine entegre edilmesi ve devlet okulları ile özel kurumlarda okutulan tüm derslerin medreselerde de okutularak öğrencilerin ortaokul ve lise bitirme sınavlarına girmesi öngörülüyor. Pakistan sathında sayılarının 35 bin civarında olduğu belirtilen medreselerin okul olarak federal milli eğitim bakanlığı bünyesinde kurulan özel bir eğitim dairesine kaydedilmesinde ciddi mesafe kat edildiği de vurgulanıyor.

Pakistan’ın Federal Eğitim ve Mesleki Eğitim Bakanlığı’nın Tek Ulusal Müfredat’ın hedeflerine dair yayımladığı belgeye göre, yeni müfredat Pakistan’da tüm öğrencilerin yüksek kaliteli bir eğitime ve yukarı doğru sosyal hareketlilik adına eşit fırsatlara sahip olması amacını taşıyor. Müfredatın öncelikli amacının sosyal uyumu ve ulusal entegrasyonu sağlaması belirtilirken, Pakistan’daki çeşitliliğe hoşgörünün öğrencilere farklı kültürlere ve dinlere saygı duymalarının öğretilmesi ile sağlanabileceği vurgulanıyor. Halihazırda eğitim sisteminin büyük kısmına hakim ezber kültürünün kaldırılarak, eleştirel ve yaratıcı düşüncenin aşılanmasına odaklanılacağı ve öğrencilere bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımının öğretileceği belirtiliyor.

‘Cambridge’ ve ‘Singapur’ modelleri incelendi

İlk olarak bir Ulusal Müfredat Komisyonu kurulması ile başlanan Tek Ulusal Müfredat projesinde ülkedeki özel okullarda kullanılan ders kitaplarının müfredat tabanını oluşturan Cambridge Uluslararası Sınav Komisyonu ve Singapur Ulusal Müfredatı da incelenerek Pakistan Ulusal Müfredatı ile olan benzerlik ve farklılıkları göz önüne alındı. BM tarafından öngörülen Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri (SDG), Yaşam Becerilerine Dayalı Eğitim (LSBE) ve Yaratıcı Düşünce (CT) temalarını içeren bir dizi ulusal konferansın düzenlenmesinin ardından, bütün eyaletlerden devlet, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları ve eğitimcilerin, medrese yöneticilerinin ve azınlık temsilcilerinin de katıldığı mutabakat toplantıları yapıldı. Ortaya çıkan taslak belgeler bütün katılımcıların geri bildirimleri ışığında her kademe için tek bir müfredat taslağına dönüştürülerek bölgesel çalıştaylarda tartışıldı. Müfredat taslağının katılımcıların geri bildirimleri sonucunda şekillendirilmesinin ardından, nihai uzlaşma amaçlı bir ulusal konferans düzenlenerek Tek Ulusal Müfredat belgesi kabul edildi.

Tek Ulusal Müfredat çerçevesinde farklı yayıncıların hazırladığı ders kitapları, Ulusal Müfredat Komisyonu’nda oluşturulan alt komisyonlar tarafından tetkik edilmeleri ve onaylanmalarının ardından basılabilecek. Temmuz 2021 itibariyle anaokulu ve ilkokul 1’den ortaokul 8. sınıfa kadar ders kitapları yeni müfredata göre sıfırdan yazılarak yeni eğitim yılına yetişecek şekilde basıldı. Hala yazım ve tashih aşamasındaki Lise 1’den Lise 3’e kadar ders kitaplarının gelecek eğitim-öğretim yılına basılması öngörülüyor.

Öğrencilere 21. yüzyıl becerileri kazandırılacak

Tek Ulusal Müfredat çerçevesinde hazırlanan ders kitaplarının öncelikleri arasında şu şartlar bulunuyor; öğrencilerin yaşları ve seviyelerine uygun içerik, çocuk merkezli ve etkinlik temelli kitaplar, Pakistan’ın ulusal kültür ve değerleriyle uyumlu, proje tabanlı öğrenme sistemine uygun, ezberciliğe yöneltici içeriklerden arınmış, eleştirel, analitik ve yaratıcı düşünmenin gelişimine katkıda bulunan soru ve içerikler, öğretmenler ve sınıf için öğretim için destek materyallerine sahip, 21. yüzyıl becerilerinin desteklenmesi ve biçimlendirici değerlendirmeye odaklanma.

Tek Ulusal Müfredat’ın belirgin özellikleri arasında, öğrencilerin ezberden uzaklaşmasına yardımcı olacak şekilde etkinlik ve proje tabanlı öğrenme esasına göre hazırlanmış ders kitapları ve çizelgeleri, bu zamana kadar devlet okullarında sadece bir ders olarak öğretilen İngilizce’nin artık becerilere odaklanan bir dil olarak öğretilecek olması, İslamiyat derslerine Muamelat ve İslam ile Modern Çağın Gereksinimleri temalarının eklenmiş olması ve Pakistan sathında İttihad-ı Tanzimat ul Medaris’e üye olan tüm medreseler tarafından onaylanan içeriklere sahip olması bulunuyor. Ortak noktalara odaklanılarak, inananlar arasındaki uyumun sağlanması amacını güden müfredat, beş farklı dini azınlığa – Hristiyanlık, Hinduizm, Sihizm, Bahailik ve Kalaş Dini – mensup öğrenciler için Din Eğitimi başlıklı ayrı bir alt müfredat sunuyor. Sosyal Bilgiler müfredatı vatanseverliği ve küresel vatandaşlığı teşvik edecek şekilde genişletilirken, insan hakları ve barış eğitimi müfredatın ve ders kitaplarının büyük bir bölümünü oluşturuyor. Matematik ve Fen Bilgisi müfredatları da öğretme ve öğrenmedeki modern eğilimlere göre güncellendi.

2021-2022 eğitim yılından itibaren uygulanacak

Anaokuldan ilkokul son sınıfa kadar öğretmen eğitim modülleri, sınav ve değerlendirme kriterleri geliştirilerek eyaletlerdeki müfredat komisyonları ile paylaşıldı. Geri bildirimlerin gelmesi ve pilot uygulamaların da tamamlanması ile birlikte, Pencap eyaletinde Tek Ulusal Müfredat uyarınca öğretmen eğitimine başlanırken, Pakistan’ın diğer eyaletlerinde bu eğitimler için programlar düzenleniyor. Pakistan sathında kayıtlı tüm özel okullara 2021-2022 eğitim ve öğretim yılından itibaren uygulanacak Tek Ulusal Müfredat hakkında tamimler gönderildi. Ortaokul 1 ila 3. sınıflar için geliştirilen sınav ve değerlendirme kriterleri de ülke çapındaki paydaşlarla tartışılarak ilk değerlendirme taslağı geliştirildi. Son olarak, 24-28 Mayıs 2021’de İslamabad’da düzenlenen Tek Ulusal Müfredat Konferansı’nda ortaokul müfredatı üzerinde mutabakat sağlanmasının ardından, ders kitaplarının ve ilgili materyallerin basımına ve dağıtımına yoğunlaşıldı.

Tek Ulusal Müfredat’ın kısa süre içerisinde geliştirilerek uygulamaya konması Pakistan’da birçok sosyo-ekonomik sorunun çözümü adına atılan somut bir adım olarak görülüyor. Uzun süredir ihmal edilen eğitim sektörünün ülkenin bariz öncelikleri arasında yer aldığını görmek gayet sevindirici. Eğitimciler olarak yeniden yapılandırılan ulusal müfredatın Pakistan’daki tüm öğrencilere beklenen olumlu sonuçları getirmesini ve ülkenin toplumsal gelişimine ve ilerlemesine hızlı ve yapıcı katkılar sağlamasını ümit ediyoruz.