Şah-i Kila 3: Harem ve Kapılar

Şah-i Kila 2. Bölüm: Kaleiçi
Nisan 20, 2024
Mart 2007 İstanbul Gezisi
Mayıs 3, 2024

Şah-i Kila 3: Harem ve Kapılar

Harak Singh Haveli,

Rancit Singh’in varisi Harak Singh’in haveli’siydi. Cihangir Haremi’nin güneydoğusunda yer alır. Daha sonra İngilizler tarafından işgal edilmiş, birinci katın ve zemin katın sırasıyla Komutanlık Dairesi ve hizmetçi evi olarak kullanıldığı yerdir. Şu anda, arkeolojik araştırma ofisine ev sahipliği yapmaktadır.

Şah Cihangir’in Habgahı

Cihangir Haremi, kuzey ucunda Cihangir’in İngiliz döneminde büyük ölçüde yeniden inşa edilen yatak odaları Bari habgah ile sınırlanmıştır.

Sehdari Köşkü

Sih dönemi Sehdari köşkü yani “Üç kapılı” köşk, Bari (büyük) Habgah’ın doğusunda yer alır. İkinci bir Sehdari köşkü Bari Habgah’ın batısında bulunuyordu, ancak daha sonra İngiliz döneminde yıkıldı. Hayatta kalan köşk, güvenilir bir Rancit Singh Valisi olan Fakir Seyid Nur-ud-din için bir ofis olarak kullanıldı. Sehdari pavyonunun mimari tarzı, Sih dönemine özgüdür. Köşkü süsleyen freskler çiçek desenlerini, kuşları ve Hindu dini temalarını tasvir ediyor.

Mektebhane

Aslen Devlet Hane-i-Cihangir olarak bilinen Mektebhane (“Katiphane/sekreterlik”), Moti Mescidi yakınında bir dizi ilave yapı olarak Cihangir döneminde Mamur Han’ın gözetiminde 1617’de inşa edilmiştir. Hace Cihan Muhammed Dost tarafından tasarlanmış olup, kuzeydeki saray binalarından Seyirci Salonu’na geçiş olarak kullanılmıştır. Mektebhane’deki katipler, konukların kaleye girişini de kaydederdi. Dört tarafında Fars-Timurlu üslubunda eyvanlar bulunur. Her eyvan kemerlerle çevrilidir.

Moti Mescidi

Moti Mescidi (Urduca: موتی مسجد), “İnci Camiler”den biri, Lahor Kalesi’nin batı tarafında, Alemgiri Kapısı’na yakın olan Şah Cihan Dönemi’nden kalma bir camidir. Divan-i-Âm’ın kuzeybatı köşesinde yer almaktadır. Beyaz mermerden yapı, Lahore Kalesi Külliyesi’nin öne çıkan yapıları arasındadır. Urdu dilinde Moti, dini yapı için algılanan bir değeri ifade eden inci anlamına gelir. Camilere değerli taşlar için genel adlar vermek Babür imparatorları arasında yerleşik bir uygulamaydı. 1630–35 yılları arasında inşa edilen caminin üst üste bindirilmiş üç kubbesi, beşer nefli iki nefi ve hafifçe yükseltilmiş bir merkezi piştaq veya dikdörtgen çerçeveli taçkapısı vardır. Bu beş kemerli cephe, onu benzer sınıftaki diğer üç kemerli cepheli camilerden ayırmaktadır. İç mekan, ikisi kavisli, ikisi trabent olmak üzere dört farklı düzende dekore edilmiş ve tasarlanmış tavanlar dışında sadedir.

Babür İmparatorluğu’nun çöküşünden sonra cami, bir Sih tapınağına dönüştürülmüştür. Ranjit Singh’in Sih Konfederasyonu altındaki Sih yönetimi döneminde Moti Mandir olarak yeniden adlandırılmıştır. Daha sonra bina devlet hazinesi için kullanılmıştır. Doğu Hindistan Şirketi 1849’da Pencap’ı ele geçirdiğinde paçavra parçalarına sarılmış ve caminin içine dağılmış kadife keselere yerleştirilmiş değerli taşlar bulmuşlardır.

Kale Kapıları

Ekberi Kapısı

Babür İmparatoru Ekber iki kapı yaptırmıştır. Ekberi Kapısı 1566 yılında inşa edilmiştir ve şimdi Meseeti Kapısı olarak anılmaktadır.

 Alemgiri Kapısı

Kalenin batı ucunda yer alan Alemgiri Kapısı, Lahor Kalesi’nin ana girişidir. 1674 yılında Babür imparatoru Evrenzib tarafından yaptırılmıştır. Nilüfer yaprağı tasarımının tabanını süslediği iki yarım daire burcu vardır. Huzuri Bağ’a açılır ve Badşahi Camii’ne bakar. Kapı, bir zamanlar Pakistan para biriminde de kullanılan Lahor’un en sembolik anıtlarından biridir.

 Şah Burc Kapısı

Restorasyon çalışmaları, Norveç Kraliyet Büyükelçiliği, Lahor Suriçi İdaresi ve Ağa Han Kültür Vakfı tarafından sağlanan fonlarla Aga Khan Cultural Service Pakistan tarafından Mart 2020’de tamamlanmıştır.

Naag Tapınağı

Naag tapınağı, o zamanlar iktidardaki Maharaca Rancit Singh’in gelini ve Harak Singh’in karısı Çand Kaur tarafından yaptırılan bir Sih tapınağıdır. Tapınak kare planlıdır ve yükseltilmiş bir platform üzerine inşa edilmiştir. Dış duvarları fresk resimlerle kaplıdır. Tapınağın ayrıca karpuz şeklinde bir kubbesi vardır.

Mai Cindan Haveli

Mai Jindan Haveli’nin aslı bilinmiyor ve bir Babür yapısı olduğuna inanılıyor, ancak Sihlerin kapsamlı eklemeleri nedeniyle Mai Cindan, Çand Kaur’a atfediliyor. İki katlı bir binadır ve şu anda Sih Galeri Müzesi’ne ev sahipliği yapmaktadır.

Kale Koruma Faaliyetleri 1980’de Pakistan Hükumeti, Şalimar Bahçeleri ile birlikte i, ii ve iii kriterlerine dayanarak kaleyi UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil etmek için aday gösterdi. Ekim 1981’de Sidney’de düzenlenen beşinci toplantıda, Dünya Miras Alanı komitesi her iki anıtı da listeye ekledi.2000 yılında Pakistan, her iki alanı da Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi’ne dahil etmek için örgüte bir mektup gönderdi ve Şalimar Bahçeleri’nin dış duvarlarının ve su işlerinin hasarlı kısmını restore etmek için yardım istedi. Nisan 2006’da yetkililerin, Norveç, Hong Kong, Birleşik Krallık ve Fransa tarafından finanse edilen kapsamlı restorasyon çalışmaları nedeniyle UNESCO’yu kalenin adını nesli tükenmekte olan Dünya Mirası Alanları listesinden çıkarmaya çağırdığı bildirildi. Restorasyon projeleri arasında Şiş Mahal, Alemgiri Kapısı ve Huzuri Bağ’daki çalışmalar yer aldı. Yıllarca süren kapsamlı yenileme ve restorasyon çalışmalarından sonra, kale ve Shalimar Bahçeleri Haziran 2012’de yok olma tehlikesi altındaki tarihi eserler listesinden çıkarıldı.

1990’da UNESCO, Pencap Arkeoloji Departmanına, tarihi önemi nedeniyle kalenin devlet veya özel işlevler için kullanılmasını yasaklama talimatı vermiştir.

0 Comments

No Comment.